Türkiye 17 Agustos depreminin yildönümünde deprem gerçegini konusurken, birinci derece deprem kusaginda yer alan ve 1928’de “Yüzyilin depreminin” yasandigi Torbali “kendi deprem gerçegini “bir kez daha hatirliyor.

TURKIYE’NIN birinci derece deprem kusagi içindeki kentlerinden olan Izmir ve yakin çevresi tarihsel dönemde birçok yikici depreme sahne olmustur. Bu depremlerden biri de, 31 Mart 1928 Cumartesi günü saat 02.27’de meydana gelen ve 6.5 büyüklügünde olan depremdir. 50 kisinin yasamini yitirdigi depremin merkezi Torbali’dir. Binlerce vatandasin evsiz kalmasina neden olan deprem, tarih boyunca bölgenin ticaret merkezi olmus Izmir kentinde de agir hasar yaratmistir. Büyük sarsinti sonrasindaki tedirgin ve çileli süreç, insanoglunun deprem gibi bir dogal afet karsisindaki çaresizligini bir kez daha gözler önüne sermesinin yaninda, depremzedelere yapilan yardimlar, ülke insanin bu konulardaki duyarliligini bir kez daha gözler önüne seriyor. Dokuz Eylül Universitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünden Yrd.Doç.Dr. Melih Tinal’in Torbali depremi ile ilgili ilgili arastirmasi Basbakanlik Arsivi2nde su sekilde yer aliyor:

 SEPET EVLER INSANLARI KURTARDI

Deprem, özellikle merkezi oldugu Torbali’da 221 ve Torbali’ya bagli yerlesim birimleri olan Tepeköy’de 280, Ertugrul’da 154, Hortuna’da 171, Arslanlar’da 110, Çapak’ta 230, Karakuyu’da 180, Kayas’ta 60, Sakallar’da 10, Dirmil’de 50, Çaybasi’nda 100, Arabaci’da 50, Yeniköy’de 30, Egrice’de 43, Uçpinar’da 15, Sehit’te30 ve Hamidiye’de 20 evin yikilmasina neden oldu. Torbali ve Tepeköy’de barinacak bir tek ev bile kalmamisti30. Torbali ve çevresindeki hasarin belirlenmesi amaciyla hazirlanacak rapor konusunda Izmir Saglik Müdürü Lütfi Bey görevlendirilmistir. Lütfi Bey’in bölgedeki incelemelerine dayanan ve Hizmet Gazetesi’ne yansiyan rapora göre Torbali ve köylerinde 10 kisi yasamini yitirmis, 2186 bina yikilmis ve 1238 kisi yardima muhtaç bir duruma düsmüstü. Yikilan ev sayisinin bu kadar çok olmasina ragmen ölü sayisinin az olmasi bölgede yaygin olarak çit evlerin kullanilmasindan kaynaklanmaktadir. Hilâl-i Ahmer Izmir Subesi Torbali’yaözel bir trenle 300 çadir gönderdi. Hilâl-i AhmerGenel Merkezi de Izmir’e 900 çadir göndermisti.

 ATATURK IMZALI YARDIM

Ilerleyen günlerde Torbali’ya 848 çadir, 1493 kg. ekmek, 389 kg. pirinç, 390 kg. seker, 71 kg. sade yag, 1024 kg. sabun, 100 kg. tuz, 1918 kg. patates, 11 kasa limon, 16 kasa çay, 250 çuval un, 1867 kasa fasulye, 219 adet battaniye, 340 adet giyim esyasi ve bunlarin yaninda saglik malzemesi gönderildi. Barinma ihtiyacinin karsilanmasinda barakalar da çözüm olarak düsünülmüs, bu amaçla Torbali’ya 34 insaat ustasi ve baraka insaatinda kullanilacak yapi malzemeleri gönderilmisti. Cumhurbaskani Gazi Mustafa Kemal Pasa depremzedelerin ihtiyaçlarinda kullanilmak üzere 10.000 liralik bagista bulunurken Bakanlar Kurulu, 1 Nisan 1928 tarihinde gerçeklestirdigi toplantida, bölgeye ilk etapta 10.000 lira gönderilmesine karar verdi. Depremzedeler için yapilacak yardimlarin Hilâl-i AhmerCemiyeti’nde toplanarak tek elden gerçeklestirilmesi de Bakanlar Kurulu’nca kabul edilen diger bir karar olmustur.

15 SANIYE SURDU

31 Mart 1928 günü sabaha karsi 02.27 de6.5 büyüklügünde yasanan Izmir-Torbali depremi, sarsinti sirasinda uyanik bulunanlarin ifadelerine göre 13-15 saniye sürmüstür. Deprem öncesinde, Torbali yakinlarindaki Mahmut Dagi’ndan 1 aya yakin bir süre ugultular duyulmus ve yalnizca bu dagin yakinlarindaki Cumali köyünde hissedilebilen küçük sarsintilar yasanmistir.