Adi degisti ömrü uzadi

Bir zamanlar Cellat köyü olarak bilinen ve çogu evladini genç yaslarda sitmaya kurban veren Saglik, o eski günlerini geride birakarak, adi gibi saglikli insanlardan olusan bir köy. Köyde onlarca kisi 85 yas üstünde. Ustelik hala tarlada çalisanlar var.

BIR zamanlar ismi “Cellat” olan ve geçtigimiz yil mahalleye dönüsen Saglik Köyü’nde yas ortalamasi giderek yükseliyor. Bir zamanlar, bölgedeki Cellat Gölü yüzünden ortaya çikan sitma hastaligina birçok kisiyi kurban etti. Saglik Mahallesi. 1920’li yillarda bölgede birçok kisi daha genç yasta yasamini yitiriyordu. Atatürk’ün 1934 yilinda bölgeden geçtigi sirada gölün kurutulmasi talimati sonrasinda Cellat’in ismi de “Saglik” oldu. Ismi degisen mahallelinin adeta kaderi de degisti. Bir zamanlar sitma yüzünden akrabalarini genç yasta topraga vermek zorunda olan Saglik Mahallesi sakinlerinin ömrü de uzadi. Simdilerde Saglik Mahallesi’nde vatandaslar in ortalama ömrü 85’e yükseldi.

GENÇ YASTA ÖLDULER

Sitma hastaligi, yakin yillara kadar insanlarin basina bela olan ve binlercesinin ölümüne yol açan hastaliklarin basinda geliyordu. Sitmanin en çok etkili oldugu ilçelerin basinda ise Torbali geliyordu. Simdilerde Saglik Mahallesi olarak bilinen bölgede yer alan Cellat Gölü, Aydin Sitma Mücadele Bölgesi içerisinde, en fazla sitma vakalarinin görüldügü yerlerin basinda geliyordu. Cellât Gölü ve gölün tasmasiyla genisleyen bataklik saha, binlerce insanin ölümüne neden oldu. Küçük Menderes Nehri’nin tasmasiyla olusan göl ve birikintiler nedeniyle Torbali-Selçuk-Efes ve çevresi, sitma hastaliginin en çok görüldügü yerlerin basinda geliyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nin sitmaya karsi yürüttügü kararli mücadelenin sonunda, kazandigi yüzlerce zaferden biri de binlerce insanin sitmadan ölmesine neden oldugu için, “Cellât Gölü” adi verilen sahanin kurutulmasidir. Cellât Gölü’nün kurutulmasina yönelik ilk ciddi girisim, 1925 yilinda Mentese (Mugla) Mebusu Mehmet Esat Bey tarafindan TBMM’ne tezkere verilmesi oldu. Yaklasik 9 bin dönümlük alan üzerinde bulunan Cellat Gölü, yurt gezisi için trenle bölgeden geçen Atatürk’ün emriyle kurutuldu. 2 milyon 400 bin lira ile göl kurutulurken, Cellat’in ismi ise Saglik olarak degistirildi.

 107’LIK AYSE NINE

Bir zamanlar sitma hastaligi yüzünden insanlarin genç yasta öldügü Saglik Mahallesi, artik uzun ömürlü insanlarin yasadigi yer haline geldi. 50’li yaslarda ölümlerin yasandigi Saglik’ta en büyügü 107 yasinda Ayse Sögütlü olmak üzere birçok yasli isim bulunuyor. Bölgedeki yas ortalamasi 85’e yükseldi. Trafik kazasi disinda bölgede ölümün nadir oldugunu belirten Muhtar Veli Gözlek, “En son ölüm bir kaç yil önce yasanmisti o zaman bile ölen kadin 90 yasindan fazlaydi. Kazalar disinda erken ölüm gerçeklesmedi mahallemizde çok sükür. Mahallemizin bu ününü duyanlar ev alip yerlesiyor ” seklinde konustu. 66 yasindaki Hasan Akçay, 2001 yilinda Trabzon’dan tasinarak bölgeye yerlesti. Akçay: “Normalde bizim yasitlarimiz kendilerini yasli olarak görürler ama ben bu köye geldigimden beri kendimi delikanli görüyorum. Burada 90’li 100’lü yaslarda yasayanlar var.” seklinde konustu.

Ibrahim Danis