Antik tiyatro kulisinde ilk antik tuvalet

İzmir'in Kadifekale semti yamacında bulunan yaklaşık 2 bin 400 yıllık Smyrna Antik Kenti'nde yürütülen kazı çalışmalarında elde edilen bulgular, dönemin sosyal ve kültürel hayatına ışık tutmayı sürdürüyor. Bin 500 yıl önce üzeri toprakla kapanan ve gün yüzüne çıkarılması için İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin de desteğiyle kazı çalışmaları süren antik kente ait tiyatroda, latrina (tuvalet) bulundu. Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanı, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi adına yürütülen çalışmalarda hiç beklemedikleri buluntularla karşılaştıklarını, heyecanlı olduklarını söyledi. Kazı esnasında latrinaya rastladıklarını ifade eden Akın Ersoy, 'Bizim bildiğimiz tiyatroların yakınlarında, gelen izleyicilere hizmet eden latrinalar var ama böyle tiyatronun sahne binası içerisinde bir mekanın tuvalet olarak kullanılıyor olması bir ilk' dedi.

'AKDENİZ COĞRAFYASINDAKİ TİYATROLARDA BİR İLK'

Ersoy buldukları latrinanın özelliklerini şöyle anlattı: '12-13 kişinin birlikte kullanabileceği, Anadolu'da daha sık gördüğümüz şekliyle U planlı oturma düzenine sahip bir tuvalet. Çok sayıda kişinin bir arada bu tuvalet mekanını kullanması aynı zamanda sosyalleşmeyi de beraberinde getiriyordu. Sadece sahne binasında çalışan ve yine tiyatroda performans gösteren sanatçılar tarafından kullanıldığını düşünüyoruz. Çünkü sahne binası izleyiciye kapalı. Kapalı alanda bulunduğu için bunun 'sanatçı tuvaleti' olarak değerlendirmek mümkündür. Bu da Akdeniz coğrafyasındaki tiyatrolarda bir ilk olarak karşımıza çıkıyor.' Tiyatronun tarihinin Milattan Önce (MÖ) 2. yüzyıla dayandığını, latrinanın ise Milattan Sonra (MS) 2. yüzyılda tiyatroda yapılan büyük çaplı değişiklikler sırasında inşa edildiğini değerlendirdiklerini belirten Ersoy, latrina ve tiyatronun MS 5. yüzyıla kadar kullanıldığı da sözlerine ekledi.

LATRİNANIN ÖZELLİKLERİ

20 bin izleyici kapasiteli Smyrna Antik Tiyatrosu'nda bulunan latrina, yaklaşık 40 santimetre yüksekliğinde. 60 ile 70 santimetre aralıklarla kişilerin yan yana oturabilecekleri bir yapıya sahip. Bankın önünde taban seviyesinde sürekli temiz su akan yine U planlı 8-10 santimetre derinliğinde bir su oluğu yer alıyor. Sürekli akan temiz su oluğu kişilerin sopaya bağlı bir sünger yardımıyla temizlenmesini sağlıyor. Oturma bankları çoğunlukla olduğu gibi Smyrna örneğinde de ahşap. Tuvalet delikleri ise anahtar kilidi formunda. İzmir Büyükşehir Belediyesi Smyrna Antik Kenti'ndeki kazı çalışmalarının ana destekçisi. 2012 yılından bu yana İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin kazıya verdiği destek miktarı 12 milyon lirayı aştı.