Erdoğan-Putin görüşmesine 3 gün kaldı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve beraberindeki heyet, Rusya ve Türkiye arasında yaşanan uçak krizinden sonra temaslarda bulunmak, uluslararası gündemi değerlendirmek ve normalleşme sürecini pekiştirmek için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmek üzere 9 Ağustos tarihinde St. Petersburg şehrine hareket edecek.

Ekonomi camiasında, başta enerji ve turizm sektörlerinde gözler bu görüşmeye çevrilmiş durumda. Enerji çevrelerinden edindiğimiz bilgilere göre, iki liderin zirvesinde başta Türk Akımı olmak üzere enerji projeleri de gündeme gelecek.

Hatta Türk Akımı projesinde yeni bir mutabakat zaptının imzalanması da ihtimaller arasında. Ayrıca, Akkuyu nükleer santral projesindeki çalışmaların, St. Petersburg zirvesinin ardından hızlanması bekleniyor. Diğer yandan, özel sektör temsilcilerinden edindiğimiz bilgilere göre, Türkiye'nin Rusya'dan doğalgaz alım kontratlarında bazı değişiklikler de gündeme gelebilir.

Bazı grupların, gaz ithalat şirketlerindeki ortaklıklarına son verilebileceği kaydediliyor. Bosphorus Gaz, Enerco Enerji, Batı Hattı, Kibar Enerji, Avrasya Gaz ve Shell Enerji, Rusya ile yapılan anlaşma doğrultusunda yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyor.

TÜRK AKIMI MASADA

Karadeniz altından geçerek, Rusya'dan Türkiye'ye doğalgaz nakli için boru hattı inşasını öngören Türk Akımı projesi, daha önce taraflar arasında anlaşma sağlanamadığı için rafa kaldırılmıştı. Proje, doğalgazın, Türkiye üzerinden de Avrupa'ya taşınmasını öngörüyor. Böylece Rusya, Avrupa'ya doğalgaz ihracatında Ukrayna'yı by-pass edebilecek.

Türk Akımı'na yönelik ilk tartışma, Rusların gazdaki yüzde 10.25'lik indirimi, projenin onayı için pazarlık unsuru olarak masaya getirmesiyle başladı. Rusya'nın, indirimi yürürlüğe koymayıp pazarlıkta diretmesiyle projede anlaşma sağlanamamış, Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından iki ülke yetkilileri projedeki görüşmelerin durdurulduğuna dair açıklamalarda bulunmuştu

AVRUPA RAHATSIZ

Son olarak Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türk Akımı ve Akkuyu nükleer santralinde çalışmaların tekrar başlaması için siyasi karar alındığını söyledi. Reuters ajansı, ismini açıklamadığı diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde ise Türk Akımı'nın hayata geçirilmesi halinde Ukrayna'nın Avrupa'ya doğalgaz transitinde by-pass edilecek olmasının AB'de rahatsızlık konusu olduğunu yazdı.

Türkiye, eğer proje hayata geçerse Karadeniz'in altından geçecek yeni bir hatla yıllık 15.7 milyar metreküp doğalgaz almayı hedefliyor. İnşa edilmesi planlanan ikinci hatla ise Türkiye üzerinden Yunanistan aracılığı ile Güney Avrupa'ya gaz taşıması planlanıyor.

BİRBİRİMİZE ENERJİ VE TİCARETTE BAĞLIYIZ

Boğaziçi Enerji Kulübü İcra Kurulu Başkanı Mehmet Öğütçü, St. Petersburg zirvesine yönelik şu değerlendirmeyi yaptı:

'Ankara ve Moskova arasındaki ilişkilerde güven sorununu hemen ortadan kaldırmak mümkün değil ama karşılıklı menfaat dengesi güdülerek, pragmatik bir düzlemde yol alacağını söylemek mümkün. Hem enerji, hem ticaret, hem de güvenlikte iki taraf birbirine bağımlı. Kim daha az kim daha fazla bağımlı ayrı bir konu. Rusya, Batı yaptırımları kıskacında; NATO'nun Varşova Zirvesi'nde alınan kararlardan kaygılı.

AB içinde özellikle Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri Kuzey Akım 2 gaz boru hattının yapımına karşı çıkıyorlar. Hem yeni ekonomik açılımlara, hem güvenlik alanında müttefiğe hem de Kuzey Akım 2 işlemezse devreye sokulacak 'Türk Akımı' projesine ihtiyacı var. Tatillerine saplantı ölçüsünde bağlı Ruslar, Türk sahillerini ikame edecek daha iyi yerler bulamadılar.

Daha da önemlisi, ne Ankara ne de Moskova Suriye'de tek başlarına istedikleri vizyonu uygulayamıyor, ikisi de ABD'nin gelecek Suriye tasarımından memnun değil. Gazprom dünyadaki ikinci büyük pazarı olan Türkiye'yi de kaybetmek istemiyor. Yükselen ekonomilerdeki nükleer projelerinden en önemlisi olan Mersin Akkuyu nükleer santralini de yapmak istiyor.'

UKRAYNA SÖZLEŞMESİ 2019'DA BİTECEK

Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu Başkan Yardımcısı Aleksey Grivach, Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, yeni ve büyük enerji projelerinin Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde önemli olduğunu söyledi. Grivach, Türkiye tarafına inşa edilmesi planlanan projenin ilk hattı için hükümetlerarası anlaşmalar ve bazı ticari sözleşmelerin yapılmasının yeterli olduğunu, ikinci hattın ise Avrupa iletim hattına entegresi gerektiği için bunun zaman alabileceğini ifade etti.

Yunanistan'ın projeyle ilgilendiğini ancak Bulgaristan ve Romanya'nın, geçiş ülkesi konumlarını kaybetmemek için projeye itiraz edebileceğine işaret eden Grivach, Batılı ülkeler ve ABD ile son dönemde yaşadığı politik sıkıntıların Türkiye'yi bir doğalgaz geçiş ülkesi olmak konusunda zora sokacağını savundu. Rus Enerji ve Finans Enstitüsü Ekonomi Bölümü Başkanı Marcel Salikhov da Türk Akımı Projesi'nin, Erdoğan ve Putin'in gerçekleştireceği görüşmenin ana başlıklarından biri olacağını söyledi.

Projenin, Türkiye ve Rusya arasındaki normalleşme sürecine önemli katkısının olacağına işaret eden Salikhov, ancak projenin geleceğiyle ilgili bazı önemli pürüzlerin ortaya çıkabileceğini kaydetti. Salikhov, Gazprom için şu anda Kuzey Akım 2 projesinin öncelikli olduğunu ve Avrupa nezdinde Türk Akımı'nın şu an gereken lobi gücünü sağlayamayacağını belirterek, projenin masraflarının da sorun oluşturabileceğini vurguladı.

Salikhov, Rusya ile Ukrayna arasındaki doğalgaz geçiş sözleşmesinin 2019'da sona ereceğini hatırlatarak, 'Şu anda en iyimser tahminlerde bile 2019'a kadar bu projenin yetişmesi zor görünüyor. Dolayısıyla Rusya ve Ukrayna'nın yeni bir sözleşme konusunda görüşmeleri gerekecek. Bu nedenle Türk Akımı konusunda acele edilmesi gereken bir unsur pek bulunmuyor' dedi.