Arka sokaklarin illegal sanatçilari

 Yikik binalar, köprü altlari ve ara sokaklardaki duvarlar onlarin sanat ortami. Yaptiklari sanat, ‘kamu malina zarar verme’ olarak degerlendirildigi için illegal olarak görülüyor. Onlarin istedigi tek sey ise duvarlari rengarenk boyayarak sanatla bulusturmak.

G­RA­FI­TI sa­na­ti Tür­ki­ye’­de he­nüz tam an­la­miy­la an­la­si­la­ma­sa da, Av­ru­pa’­nin bir­çok ül­ke­sin­de özel­lik­le genç­ler ara­sin­da yay­gin­las­mis du­rum­da. Tor­ba­li’­da da bu sa­na­ti ya­pan bel­li bas­li genç­ler var. Yap­tik­la­ri sa­nat ül­ke­miz­de öy­le­si­ne kö­se­ye si­kis­ti­ril­mis du­rum­da­ki, kim­lik­le­ri­ni açik­la­mak­tan bi­le çe­ki­ni­yor­lar. Çün­kü on­la­rin du­var­la­ra ya­zi yaz­ma­si ya­sak. Ka­mu ma­li­na ve­ya her­han­gi bir ki­si­nin evi­nin du­va­ri­na yan­sit­ti­gi sa­na­ti ba­si­na dert aça­bi­li­yor. Us­te­lik bu sa­nat, her önü­ne ge­le­nin ya­pa­bi­le­ce­gi tür­den de­gil. Sp­rey bo­ya­lar­la du­var­la­ra ren­ga­renk yaz­dik­la­ri ya­zi­lar, çiz­dik­le­ri sim­ge­ler ve re­sim­le­rin her bi­ri as­lin­da top­lu­ma sos­yal me­saj­lar ve­ri­yor. Tor­ba­li’­da bu sa­na­ti ya­pan genç­ler, po­lis ta­ra­fin­dan ta­nin­ma­mak ve ce­za al­ma­mak için isim­le­ri­nin ba­sin­da yer al­ma­si­ni da is­te­mi­yor.

­YI­KIK BI­NA­LAR ON­LA­RIN SA­NAT OR­TA­MI
­BOS du­var­la­ri sp­rey bo­ya­lar­la sa­nat­sal ça­lis­ma­lar ya­pa­rak ya­zi­lar­la do­na­tan gra­fi­ti sa­nat­çi­la­ri, ha­ya­ta kar­si mu­ha­lif du­rus­la­ri, is­yan­kar ve sos­yal içe­rik­li ya­zi­la­riy­la da­i­ma in­san­la­rin me­rak et­tik­le­ri ki­si­ler olu­yor­lar. Yap­tik­la­ri sa­nat, ye­te­nek isi ol­du­gu ka­dar mad­di gü­ce de da­ya­ni­yor. Zi­ra kul­la­ni­lan bo­ya­la­rin fi­yat­la­ri ba­zen iki ay­lik ma­as­la­ri­na be­del ola­bi­li­yor. Ba­zen köp­rü alt­la­ri, terk edil­mis ve yi­kil­ma­ya yüz tut­mus bi­na­lar, ba­zen de ara so­kak­lar­da­ki du­var­lar on­la­rin sa­nat­la­ri­ni or­ta­ya ko­ya­bil­me­le­ri için si­nir­siz im­kan ta­ni­yor. Top­lu­mun bü­yük ke­si­mi ise on­la­rin yap­tik­la­ri bu sa­na­ta fark­li bir pen­ce­re­den ba­ki­yor. Ki­mi za­man bir du­va­ri bo­yar­ken tep­ki­li va­tan­das­lar­dan, ki­mi za­man ise ça­lan bir po­lis si­re­nin­den kaç­mak zo­run­da ka­la­bi­li­yor­lar. Du­var­la­ra çiz­dik­le­ri re­sim­ler­de ise isim­le­ri yer­le­ri­ne hep la­kap­la­ri­ni kul­la­ni­yor­lar. Azot, Ki­lark ne de­mek?, BA2 gi­bi isim­ler Tor­ba­li’­da­ki sa­nat­çi­lar­dan sa­de­ce ba­zi­la­ri.

TOP­LUM­SAL ME­SAJ­LAR VAR
­TA­RIH­ÇI­LE­RE gö­re gra­fi­ti­nin ta­ri­hi ol­duk­ça es­ki bir geç­mi­se da­ya­ni­yor. Ma­ga­ra du­var­la­ri­na çi­zi­len se­kil­ler ne­de­niy­le ilk­çag 4. ve­ya 5. yüz­yil dö­nem­le­ri­ne da­yan­di­gi ve Pom­pe­i’­de­ki du­var ya­zi­la­ri­nin gra­fi­ti sa­yil­di­gi söy­le­ne­bi­li­yor.  Gra­fi­ti­nin ge­nel ola­rak il­le­gal bir uy­gu­la­ma ol­ma­si ve bu ko­nu­da ya­sa ek­sik­lik­le­ri­nin ol­ma­si bu sa­na­ti ya­pan ki­si­ler hak­kin­da ya­sal is­lem­ler ya­pil­ma­si­na se­bep olu­yor. Gra­fi­ti sa­nat­çi­la­ri, ki­mi za­man bo­ya­lar­la du­va­ra çi­zim yap­tik­la­rin­da el­le­rin­de sp­rey bo­ya gö­ren va­tan­das­la­rin ken­di­le­ri­ni po­li­se si­ka­yet et­tik­le­ri­ni söy­le­di. Ör­ne­gin Sag­lik Mes­lek Li­se­si ar­ka­si­na yap­tik­la­ri Cem Ka­ra­ca res­mi ve ya­ni­na “Bos ye­re ya­si­yo­ruz” ya­zi­si ve­ya yi­ne ay­ni nok­ta­ya bir ge­yik is­ke­le­ti üze­ri­ne kürk giy­di­ril­me­si, hay­van hak­la­ri­na dik­kat çe­ke­rek, on­la­rin hem ruh ha­li­ni hem de top­lu­ma ver­di­gi me­sa­ji net bir se­kil­de önü­mü­ze ko­yu­yor.

­BU SA­NAT IÇIN CE­SA­RET, PA­RA VE YE­TE­NEK GE­REK­LI
­A­MAÇ­LA­RI­NIN Tor­ba­li’­nin so­kak­la­ri­ni ren­ga­renk ya­pa­rak sa­nat­la bu­lus­tur­mak ol­du­gu­nu söy­le­yen gra­fi­ti­ci genç­ler, yet­ki­li­le­rin ken­di­le­ri­ne im­kan ta­ni­ma­si­ni is­ti­yor. Yap­tik­la­ri bi­na­la­ri pa­zar­la­ya­bil­mek adi­na çe­sit­li rek­lam yön­tem­le­ri de­ne­yen bir­çok is ada­mi, sim­di­ler­de gra­fi­ti­ci­ler­le an­las­ma ya­pa­bil­me­nin ve bi­na­la­ri­ni renk renk bo­ya­ta­rak dik­kat çe­ke­bil­me­nin pe­sin­de. On­lar, ta­ri­hi ve kül­tü­rel de­ger­le­ri atil ve bos ola­rak du­ran du­var­la­ra yan­sit­mak is­ti­yor. Va­tan­das­la­rin ken­di­le­ri­ni yan­lis an­la­ma­ma­si­ni, yap­tik­la­ri sa­na­ta ‘du­var­la­ri kir­let­mek’ ola­rak de­gil, ne an­lat­ma­ya ça­lis­tik­la­ri­ni an­la­mak için bak­ma­la­ri­ni is­ti­yor­lar. On­lar ise yap­tik­la­ri sa­na­ti, “Ya­sak, pa­ha­li ve suç. Hem ce­sa­ret hem ye­te­nek hem de pa­ra” ola­rak ta­nim­li­yor­lar.