Kazma kürek esliginde arkeoloji dersi

Gerek Yeniköy ve Özbey’deki vatandaslara istihdam saglamasi, gerek ilçe turizmine katki sunmasi gerekse de her yil onlarca üniversite ögrencisine pratik egitim imkâni sunmasi ile tam bir egitim alani olan Metropolis’te müthis bir ahenk ve hareketlilik var

1989 yilindan bu yana kazilarinin devam ettigi Metropolis Antik Kenti’nde 2011 sezonu kazilari geçtigimiz hafta basladi. 12’si ögrenci, 27’si beden isçisi olmak üzere 39 kisilik bir ekip tarafindan sürdürülen kazi çalismalarina Trakya Universitesi Arkeoloji Ögretim Uyesi Yard. Dç. Dr. Serdar Aybek baskanlik ediyor. Bugüne kadar ortaya çikarilan eserlerle anilan Metropolis Antik Kenti aslinda birçok açidan tam bir fabrika niteliginde. Kültür ve Turizm Bakanligi’na bagli Kazi Evi’nde laboratuar ve stüdyo çalismalari yapilirken, su günler hamam alaninda yogunlasan kazilarda ise kazma ve kürek esliginde tarihe isik tutuluyor. Bakanlik gözlemcisi esliginde sürdürülen çalismalar Torbalinin günlük karmasasina inat büyük bir disiplin hâkim.

UNIVERSITE ÖGRENCILERINE PRATIK EGITIM

TORBALI’DA birçok kisinin hafizasinda sadece amfi tiyatrosu ile yer edinen, hatta birçok kisinin gidip görmedigi Metropolis Antik Kenti turizm zenginliginin yaninda büyük bir akademik okul niteliginde. Her kazi döneminde en az 2025 ögrenci kazilarda fiili olarak görev yapiyor. Genellikle Arkeoloji ve Mimarlik bölümlerinden seçilen ögrenciler burada hem kazida hem de kazilarda çikan eserlerin laboratuar asamasinda görev aliyor. Kazi alaninda kazma sallamanin çok ötesinde olan çalismalarin stüdyo, laboratuar, çizim asamasi da mevcut. 1991 yilindan bu yana Yeniköy Merkezde 2 dönümlük arazi üzerinde faaliyet gösteren kazi evinde hayat, saat 07.00’de basliyor Sabah erken saatte kalkan ögrenciler 07.30’da kazi alanin yolunu tutuyor. Bir kisim ögrenciler kazida görev alirken, geri kalanlar eserlerin belgelere aktarilmasi, laboratuar asamasinda restore edilmesi fotograflarinin çekilmesi gibi islerle ilgileniyor. Yaptiklari isi “Kisin okul siralarinda anlattiklarimizi yazin kazi alaninda uygulatiyoruz.” seklinde anlatan Yardimci Doç. Doktor Serdar Aybek, ögrencilerin ilgisinden gayet memnun. Saat 16.00’da kazi alaninda is biterken kazi evinde çalismalar basliyor. Alandan getirilen eserler burada büyük bir titizlikle laboratuarda temizleniyor. Restore gerekenler restoratörler tarafindan elden geçiriliyor. Ardindan eserlerin stüdyoda fotograflari çekiliyor ve ögrenciler tarafindan çizimleri yapiliyor.

METROPOLIS KENTI NASIL ORTAYA ÇIKTI?

METROPOLIS antik kentinin bugün ortaya çikmasina öncülük eden, Avusturyali bir arkeoloji profesörü. Profesör, o siralar doktora egitim için Viyana’da ögrencisi olan ve daha sonra Metropolis antik kentine kazi baskani olacak Recep Meriç’e, “Efes’e yakin Metropolis’le ilgili hiç arastirma yapilmadi. Eger gidip orada arastirma yaparsan, ben de sana burs veririm” der ve kazilarin fitili ateslenir. Yasar Universitesi Mimarlik Fakültesi Ögretim Uyesi olan Prof. Dr. Recep Meriç (67), bir ögrenci iken Metropolis’e gelip neler yaptigini anlatiyor: “1972 yilinda her yerin tarla oldugu bir alana geldim. Diplerinde ot bitmis sur duvarlarini temizledim, krokiler çikardim, köylülerin o alanda buldugu mozaikleri fotografladim. Dört yil, kazisiz bir yüzey arastirmasi yaptim ve doktorami bitirdim. Doktorami bitirdikten sonra, üniversitede hocaliga basladim. 1989 yilinda, o zamanin Belediye Baskani Ertan Unver arayip, ‘Hocam, sizin çalisma yaptiginiz alanda kazilara baslayacagiz bu isin basinda olmanizi istiyoruz’ dedi. O gün bugün buradayim” Recep Meriç, 1989 yilindan 2006 yilina kadar Metropolis kazilarina baskanlik yapti.

ARISTOKRATLARIN KENTI: METROPOLIS

METROPOLIS Antik Kenti kazilari, Yeniköy ve Özbey köyleri arasinda kalan 250 dönümlük bir arazi üzerinde yapiliyor. Helenistik kentin, yaklasik 2500 yil önce kuruldugu tahmin ediliyor. Ancak ilk yerlesim izleri Neolitik Çag’a kadar uzaniyor. Bu ilk izlerden Klasik Çaglara, Roma ve Bizans’a hatta Beylikler ve Osmanli Dönemi’ne kadar kesintisiz bir tarih ve kalintilar bulunuyor. Halki aristokratlardan olusuyor. Kent ayni zamanda çok meshur bir sarap kenti. Antik yazarlar, bu kentin zengin baglarindan ve saraplarinin güzelliginden sikça bahsediyor. Kültür ve Turizm Bakanligi adina yürütülen ve Sabanci Vakfi’nin da sponsor oldugu kazilarda, simdiye kadar tiyatro, meclis binasi, iki büyük Roma hamami, mozaikli galeriler, salonlar, spor alanlari (Palaestra), Stoa, mermer avlulu evler, caddeler, basamakli sokaklar ortaya çikarildi. Kazilarda elde edilen yazitlar, heykeller, sikkeler, cam ve seramik objeler bugün Izmir Arkeoloji, Izmir Tarih ve Sanat ve Selçuk Efes müzelerinde sergileniyor.