Türk Ticaret Kanunu’nun şirketlerde sermaye kaybı ve borca batık olma durumuna ilişkin 376 ncı maddesinin; birinci ve ikinci fıkrasında yer almaktadır. Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının veya üçte ikisinin karşılıksız kalması halinde yönetim kurulunun görevleri, üçüncü fıkrasında ise şirketin “borca batık” olması, yani şirket aktiflerinin şirketin borç ve taahhütlerini karşılayamaması durumunda uygulanacak kurallar düzenlenmektedir. Halka açık şirketler bakımından ilgili maddenin uygulaması Sermaye Piyasaları Kurulu’nun 10.04.2014 tarih ve 11/352 sayılı Kararı’nda açıklanmıştır.
Halka açık olmayan anonim ve limitet şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin, sermayenin kaybı, borca batık olma durumlarında uyacakları usul ve esaslara yer verilmiştir. Ayrıca sermaye kaybı veya borca batık olma durumuna ilişkin yapılan hesaplamalarda, henüz ifa edilmemiş yabancı para cinsi yükümlülüklerden doğan kur farkı zararlarının dikkate alınmayabileceğine ilişkin geçici bir hüküm yer almaktadır. Bunları şu şekilde sıralaya biliriz.
1- Sermayenin Kaybı, Borca Batık Olma Durumu;
Türk Ticaret Kanunu’nun 376’da yer alan hükümlere yer verildiği gibi olamalıdır. Bunun yanı sıra aynı Tebliğ ile getirilen hususlar uygulamaya yönelik yeni esaslar olarak değerlendirilebilir.
a-Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kalması durumu. (TTK m. 376/2’de) Yazdığı gibi; son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer. Hükmüne yer verilmektedir.
Sermayenin üçte biri ile yetinme ibaresinden sermaye eksilmesi nin anlaşılması gerektiğini ifade eder. Ayrıca kaybolan sermayenin telafisi için genel kurula sermaye artırım imkanı tanınmıştır.
b-Sermayenin artırılması;
Sermayenin zarar sonucu ortaya çıkan kayıp kadar azaltılması yoluna gidilmeden sermaye artırımına karar verilebileceği yeni bir hüküm olarak kabul edilmiştir. Bu şekilde yapılacak sermaye artırımında sermayenin en az yarısını karşılayacak tutarın tescilden önce ödenmesi zorunlu sayılmıştır.
c- Esas alınacak finansal tablolar;
Finansal tabloların düzenlenmesinde geriye dönük olarak Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulanmasının tercih edilmesi halinde, şirketlerin sermaye kaybı veya iflas olma durumlarının bu şekilde hazırlanan finansal tablolar üzerinden değerlendirilecektir.
2- Ödenmemiş Yabancı Para Cinsi Yükümlülüklerden Doğan Kur Farkı Zararlarının Sermayenin Kaybı, iflas Olma Durumu Değerlendirmesinde Dikkate Alınmayacaktır. Ayrıca 01.01.2023 tarihine kadar geçerli olmak üzere, sermaye kaybı veya borca batık olma durumuna ilişkin yapılan hesaplamalarda, henüz ifa edilmemiş yabancı para cinsi yükümlülüklerden doğan kur farkı zararlarının dikkate alınmayabileceği hükme bağlanmıştır. Henüz ifa edilmemiş yabancı para cinsi yükümlülüğünden doğan kur farkı zararı olarak dikkate alınmayacak tutarın tespitinde;
Yabancı para cinsi yükümlülüğün doğduğu tarihten sonrasının tamamı mı? En son değerleme yapılan tarihinden sonra ortaya çıkan kur farklarının mı? Tebliğin yayım tarihinden sonra ortaya çıkan kur farkı zararlarının mı? olacağı konusunda karar verilmiştir.
Bununla birlikte; ilgili hükmün, kur farkı zararları nedeniyle, şirketlerin teknik iflas durumu yaşamamaları ve öz kaynaklarını kaybetmemeleri amacıyla yapıldığı düşünüldüğünde, hesaplamada, henüz ifa edilmemiş yabancı para cinsi yükümlülüğün doğduğu tarihteki kur ile son değerleme kuru arasındaki fark üzerinden hesaplama yapılmasının uygun olacağıdır. Diğer taraftan, uygulama kapsamına kur farkı haricindeki diğer finansman faiz giderleri gibi giderleri içermektedir.
Diğer yandan mali tabloların düzenlenmesi ve verginin hesaplanması ile ilgili olmadığından, kur farklarının gider ve maliyet olarak dikkat alınmasına devam edilecektir. Bu uygulama sadece iflasını veren firmalar için geçerli bir konudur.
