İnsan sosyal bir varlıktır. Sevmek ve sevilmek ister. Birçoğumuz için yaşam sevdiklerimizle güzeldir; bu yüzdendir ki ilişkiler kurarız. Her birimizin kurduğumuz ilişkilerle ilgili ihtiyaçları ve beklentileri vardır. “Bana böyle davranmalı.” diye düşünürüz; öyle davranırsa mutlu olacağımızı öğrenmişizdir. Karşımızdaki kişinin de bizimle ilgili beklentileri vardır.
Sağlıklı ilişki ne demektir? Bana göre sağlıklı ilişki; karşılıklı olarak beklentilerin önemli bir ölçüde karşılandığı, sağlıklı bir iletişim yapısının kurulabildiği, sorunların konuşulup çözülebildiği ve beklentiler konusunda sıklıkla ortak noktalarda buluşulabilen ilişkilerdir.
Beklentilerimiz zaman zaman kendiliğinden uyum sağlarlar birbirlerine, birbirleriyle kesişirler. Kesiştiğinde; aynı bizim istediğimiz gibi davranır karşımızdaki kişi, biz de onun istediği gibi davranırız. Emek vermemize hiç gerek kalmadan mutlu ve rahat hissederiz. Bazen de öyle olmaz. Her birimiz onlarca farklı konuda onlarca farklı beklentiye sahipken bunların hepsinin kendiliğinden uyumlu olması sıklıkla yaşanılan bir durum değildir -aslında acı gerçek şudur ki, ne kadar çok kuralımız varsa mutsuzluk olasılığımız da o kadar yükselir- Beklentilerimiz her zaman kesişmeyebilir.Olmazsa olmaz beklentilerimiz varsa mutluluk, bu beklentileri olabildiği ölçüde ortak noktalarda buluşturmaya çalışmakla gelir ve bunun için sağlam emek gerekir.
Birlikte yaşayan insanlar o kadar fazla konuda ayrı düşebilirler ki: ev işleri, bütçe yönetimi, tatillerin nasıl geçirileceği, ailelerle ilişkiler, sevgiyi ifade etme biçimi, eğer varsa çocuk bakımı ve çocuk eğitimi, kişiliğe yerleşmiş bazı inançlar, değerler, inançlar, hayaller, istekler, düşünceler, yaşama bakış; hatta farklı kişilik yapıları… Tahmin ediyorum ki birçoğunuz içinden bu konulardaki beklentilerini duymaya başlamıştır. Şu an hemen yanımızdaki kişiyle paylaşsak kendimizinkini, birçoğunda ayrı düşmemiz olasılıklar dâhilindedir.
Beklentilerde ayrı düşmek bu kadar olasılıklar dahilinde iken mutlu bir birliktelik nasıl gerçekleşebilir? İşte ilişkilerde emeğin devreye girdiği yer tam da burasıdır. Birlikte ve mutlu olmak her zaman kolay değildir; bunun için uğraşmamız gerekir. İlişkilerde emek; karşımızdaki kişiyle beklentilerimizde uymayan noktaları birleştirmeye, uzlaştırmaya çalışmayla gerçekleşir. Bunun için öncelikle karşılıklı olarak beklentilerin bilinmesi gerekir. “Ben bunu istiyorum bu sende var mı?” diye sormak başlangıçtır ve oldukça ekonomiktir. Karşımızdaki kişinin iyi ihtimalle üç seçeneği vardır. Birinci olasılık: beklentimiz karşımızdaki kişinin ihtiyacı ile de kesişir. O zaman karşımızdaki kişi şöyle hissedecektir: “Evet, bu tam da bana göre, seni çok mutlu eden bu şeyi yapmak benim için de büyük bir zevk.”Bu bizi en az zorlayan seçenektir. Emek harcamaya gerek kalmadan herkes mutludur. İkinci olasılıkta beklentimiz karşımızdaki kişinin ihtiyacı ile çok fazla kesişmez. Böyle bir durumda beklentimizi uzlaştırabilmemiz için biraz emek harcamamız gerekir. İkimiz de bunun için istekliysek ilişkimizi devam ettirmek ve mutlu olmak için karşılıklı olarak emek harcarız; bu sayede ortak noktada buluşabiliriz. Üçüncü olasılıkta beklentimiz karşımızdaki kişinin ihtiyacıyla taban tabana zıttır. Mutlu bir birliktelik yaşamak istiyorsak ya daha fazla emeğe ya da uzlaşılamadığını kabul etmek için daha fazla sabra ihtiyacımız vardır.
Beklentileri birbirine hiç uymayan insanların anlaşması çok mümkün değildir. Böyle bir ilişkide insanlar karşılıklı olarak beklentilerine cevap bulamazlar. Bu insanlar uzlaşmak için bireyselliklerinden çok şey vermek, hatta bir arada olmak için kendilerinden vazgeçmek zorunda kalabilirler. İlişkide uyum var ama emek yok ise bu kez değişen yaşam koşulları ve beklentilerde insanlar birbirlerini anlamakta ve birbirlerinin ihtiyaçlarına cevap vermekte zorlanabilirler.
Sağlıklı yol nedir peki? Önce konuşmak… Karşılıklı olarak beklentilerimizi duymaya çalışmak mutlu bir ilişkinin ana öğesidir. Kendimizi anlatmak, karşımızdaki kişiyi anlamaya çalışmak, uymayan beklentilerimizi uzlaştırmaya çalışmak önemlidir. “Sende var mı?” “Bunun için emek harcayabilir misin?” Aldığımız cevaplarda uyum varsa, karşılıklı olarak huzur duyarız. Uymayan beklentilerimiz var ama emek de varsa, uzlaşma sağlanabilir. Hem uyum hem emekle yeterince beslenmezse ışığı söner ilişkilerin… Mutlu ve doyumlu bir yaşam için ilişkilerin ışığını söndürmemek gerekir; ilişkinin ışığı ise yalnızca emekle parlayabilir.
